حدود ۱۲۰ سال پیش میرزا علی حسین خان آیگانی که در تهران سکونت داشت، تصمیم گرفت تا با حضور در روستای پدری خود واقع در کیلومتر ۴۲ جاده کرج – چالوس ، دست به حرکتی نیکوکارانه بزند و تمام اهالی این روستا را در دارایی خویش شریک کند.
می گویند، روزی میرزا برای آبادانی روستای آیگان که در آن زمان مسیر رفت و آمد آن تنها با چهارپایان و پیاده قابل پیمودن بود، تصمیم گرفت تا در جمع اهالی حاضر شده و مخارج احداث جاده و تامین نیازهای روستا را متقبل شود.
ساکنان روستا که عزم میرزا را برای کمک به منطقه خود جدی دیدند تقاضاهای متعددی مطرح کردند که میرزا نخست انگشت اشاره را در میان گزینه ها روی سواد آموزی مردم گذاشت و آن را سرآغاز دانایی و توانایی برشمرد، تصمیمی که وی با وصیت و نحوه دفن جسد خویش تا زمان مرگ پای آن ایستاد.
ساخت مدرسه ۲ کلاسه روستای آیگان در فضایی به مساحت حدود ۸۰ متر مربع توسط میرزا علی حسین خان آیگانی ، سرآغازی برای آبادانی و برافروختن چراغ دانش در میان ساکنان این روستا شد.
میرزا چون از ساخت مدرسه فارغ گشت ، با هزینه خویش، جاده ای مناسب از دل ارتفاعات البرز برای این روستا عبور داد و درآمد گردشگری را به عواید ساکنان اضافه کرد.
ساخت مدرسه و احداث جاده موجب شد تا کسب و کار و زندگی در این منطقه بکر به واسطه گردشگری رونق بگیرد و روستائیان به زندگی در زادگاه خویش دلگرم شوند.
میرزا سالهای زیادی در میان روستائیان ماند و به آنها در تمام زمینه ها از جمله کشاورزی و باغداری تا معیشت کمک کرد و هرآنچه در توان داشت پای مردم داری گذاشت؛ حرکتی که موجب شد تا نسل های دیروز و امروز روستای آیگان خود را مدیون این مرد نیکوکار بدانند و این سال ها و ماه ها به رغم تغییر سبک زندگی و بافت روستا، اهالی برای مرمت مدرسه تاریخی خود به کمک دهیاری بیایند و اثر ماندگار میرزا به عنوان نماد خیر خواهی و باسوادی را از زخم های کاری طبیعت نجات دهند.
اینک مدرسه تاریخی خیر ساز روستا با تلاش و همت روستائیان رنگ و لعابی تازه به خود گرفته و به سمبل خیرخواهی و دانش تبدیل شده است.
روستای آیگان دارای بافتی تاریخی و جدید است و جاده روستا با تعریض و بهسازی گردشگران را به این منطقه زیبا فرا می خواند.
حدود ۲۵۰ واحد مسکونی در این روستا وجود دارد که جمعیت آن در فصول مختلف سال متغییر است؛ اما در این حال تمام اهالی آیگان دل در گرو روستا دارند و از داشته های تاریخی ، طبیعی تا مزارع و باغات را همچون نگینی زیبا محافظت می کنند.
در این میان یاسر آقاخانی یکی از فرزندان روستای آیگان که مسوولیت دهیاری این روستا را عهده دار است از همکاری مردم قدرشناس روستا در مرمت مدرسه تاریخی روستا تکشر و قدردانی می کند و می گوید: حدود ۲۰ میلیون تومان با کمک مردم برای مرمت مدرسه و مقبره میرزا علی حسین خان آیگانی که در محوطه مدرسه قرار دارد، هزینه کرده ایم.
او می افزاید : اگر روستائیان کمک کار نبودند هزینه ها دوچندان می شد اما اهالی پای کارآمدند و مصالح ساختمانی و کارگری این بنای ارزشمند را عهده گرفتند و کوچک و بزرگ با دل و جان برای ماندگاری این اثر آستین بال زدند و اکنون به عنوان نماد باسوادی و آبادانی بر پیشانی روستا می درخشد.
آقا خانی گفت : زمانی که میرزا علی حسین خان آیگانی، واپسین روزهای عمر خویش را می گذراند به اهالی منطقه وصیت کرد که او را در گورستان عمومی روستا دفن نکنند بلکه محوطه مدرسه بهترین جایی برخاکسپاری است که نظاره آسمانی تحصیل نسل ها به روحش تسلی می بخشد.
وی با برشمردن بسیاری از کمک های مرحوم میرزا علی حسین خان آیگانی ، گفت : نسل های دانش آموخته مدرسه وی در کنار علم و دانش ، اخلاق مداری و منش نیکوکاری را پیشه کرده اند تا جائیکه اگر چه مدرسه جدید جایگزین این اثر تاریخی شده اما کتاب خاطرات نیکوکاری میرزا برروی اهالی دیروز و امروز روستا همچنان مفتوح است.
آقاخانی با بیان اینکه امروز بسیاری از ساکنان روستای آیگان به مدد باسوادی دارای جایگاه اجتماعی ، فرهنگی و حتی اقتصادی مناسبی هستند ، افزود: حرکت تاریخی میرزا علی حسین خان آیگانی در واقع حس نیکوکاری را در دل ها نشاند و هر کس بنا به توان خویش درتلاش است تا پا جای پای میرزا بگذارد و بذر محبت و سخاوت را برای این سرا و باقیات و صالحات بکارد.
وی ادامه داد: قصه زندگی میرزا زبان به زبان می چرخد و مردم با حضور در مزارش فاتحه نثار می کنند و نام و یاد وی را گرامی می دارند.
دهیار روستای آیگان با بیان اینکه امروز این روستا در آستانه جهش اقتصادی ، فرهنگی ، گردشگری و ورزشی قرار گرفته ، بیان داشت: افزون بر بهسازی روستا، طرح های مختلفی برای شکوفایی آن تعریف شده و بیش از ۳۰۰ برنامه فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی در آن پیاده شده یا در حال اجرا است.
وی با بیان اینکه قدمت روستای آیگان به حدود ۷۰۰ سال پیش برمی گردد، گفت : درخت چنار ۴۰۰ ساله یکی از شناسنامه های تاریخی این روستا است که همچون نگینی سبز از دور دست می درخشد و اهالی روستا با تمام وجود از آن حفاظت می کنند هر چند که بخشی از تنه درخت به سبب کهولت عمر نصیب موجودات ساقه خوار شده است.
آقاخانی به یکی از کارهای فرهنگی گردشگری در این منطقه اشاره کرد و افزود: احداث موزه تاریخی روستا یکی از اقدامات برای جذب گردشگران است که با کمک اهالی روستا ایجاده شده است.
وی بیان داشت : در این موزه عکس های تاریخی و ابزارآلات قدیمی کشاورزی و باغداری نگهداری می شود که کلکسیونی زیبا از داشته های تاریخی یک روستای نمونه به شمار می رود و ساکنان روستا با اهدای این ابزارها به موزه برغنای آن افزوده اند.
دهیار روستای آیگان گفت : با تشکیل تعاونی روستایی چندین مجوز برای شکوفایی اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی آیگان دریافت کرده ایم که مجوز احداث مجتمع فرهنگی وورزشی با محوریت پیست اسکی ، مجوز اکتشاف سنگ معندن آهن ، مجوز کارخانه های آب معدنی و پوشاک ورزشی با هدف اشتغالزایی برای جوانان روستا اخذ شد و عملیات ساخت این پروژه ها در سال گذشته اجرایی شده است.
آقاخانی بیان داشت : امروز روستای آیگان در حال رشد و توسعه و تبدیل به یک قطب گردشگری ، ورزشی ، اقتصادی ، کشاورزی و فرهنگی است ضمن آنکه بخش کشاورزی و باغداری آن نیز تقویت شده است.
وی تاکید کرد که با پیگیری های دهیاری و جوانان تحصیلکرده روستا، پروژه های عمرانی و اقتصادی یکی پس از دیگری در حال تکمیل و آماده سازی است و این روستا به عنوان الگویی از اقتصاد مقاومتی و رشد و توسعه به کشور معرفی خواهیم کرد.
همه این اقدامات اگر چه حاصل تلاش جوانان امروز روستای آیگان است اما نباید فراموش کرد باسوادی و علم آموزی مسیر رشد و ترقی این روستا را گشوده ، موقعیتی که ریشه در نگاه عاقلانه و خیرخواهانه گذشتگان این دیار دارد و امروز مردم روستا حق دارند با مرمت و بهسازی مدرسه تاریخی زادگاه خود یاد و خاطره مرحوم میرزا علی حسین خان آیگانی را گرامی بدارند.
اگر چه امروز نیکوکارانی از جنس مرحوم میرزاعلی حسین خان آیگانی در کشور عزیز ما ایران فراوان هستند اما این را باید سرلوحه زندگی قرار داد که نیکوکاری در هر حد و اندازه به درخت تناور معنوی برای شکوفایی انسان ها تبدیل خواهد شد که ریشه آن در اعماق وجود تاریخ است و میوه اش را باید در افلاک چید.