به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ مرکز البرز، هیدروپونیک یا آب‌کشت، یکی از روش‌های خلاقانه تولید محصولات کشاورزی به شمار می‌آید که در سال‌های اخیر در ایران رواج بیشتری پیدا کرده است.
در کشت هیدروپونیک بدون خاک و سم و با نیاز به مصرف کم‌ترین آب (با استفاده از محلول مغذی) محصول کشاورزی را پرورش می‌دهند.
در کشت هیدروپونیک، در هر نقطه‌ای از ایران می‌توان هر نوع محصول کشاورزی را بدون توجه به اقلیم و نوع خاک، پرورش داد و از هر مکانی برای تولید محصولات کشاورزی استفاده کرد.
زمین‌های کشاورزی کوچک می‌توانند گنج‌های مناسبی برای تبدیل شدن به گلخانه‌های کشت هیدروپونیک باشند.
کشاورزان و گلخانه داران با این روش توانسته اند حدود ۹۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی کرده و با استفاده ۱۰ تا ۲۰ درصدی آب محصولی بهتر و پربارتر برداشت کنند.
چیستی هیدروپونیک
در کشت هیدروپونیک، محصول کشاورزی در سیالی از محلول‌های غذایی قرار می‌گیرد تا بستر هماهنگی برای رشد گیاه فراهم شود.
تاکنون تولید هیدروپونیک توت فرنگی، گوجه فرنگی، خیار، فلفل، گیاهان برگی مثل کاهو بازدهی خوبی داشته و همچنین کشت علوفه به این روش رواج پیدا کرده است.
آن چه در تولید به روش هیدروپونیک اهمیت دارد، لوله کشی به منظور آبرسانی است که همین صرفه جویی در منابع آب، هزینه تمام شده در بخش سرمایه گذاری و همچنین بازدهی تولید را ارتقا می‌دهد.
البته مشاوره با متخصص کشاورزی جهت طراحی و استقرار گلخانه هیدروپوینک، اهمیت فراوان دارد و باید اضافه کرد که یکی از معایب کشت هیدروپونیک این است که هزینه زیادی برای احداث گلخانه نیاز دارد.
شروع ساده، پایانِ سود آور
محمدخانی، مدرس آموزش کشت هیدروپونیک در البرز می‌گوید: کشت هیدروپونیک در گلخانه انجام می‌شود و می‌توان در گلخانه ۱۰۰ متری هم با این روش به کشت محصول پرداخت.
مدرس آموزش کشت هیدروپونیک در البرز می‌افزاید: در کشت هیدروپونیک برای گیاهی مانند زعفران، پیاز گیاه با آب رشد پیدا می‌کند. در این روش می‌توانیم هر ۶ ماه یک بار، محصولمان را برداشت کنیم و باعث اشتغالزایی هم می‌شود. باید توجه داشته باشیم که پیاز‌های گیاه در روش کشت هیدروپونیک بیماری نداشته باشند و دما و رطوبت سالن کشت رعایت شود.
محمدخانی می‌گوید: شهرداری می‌تواند یکسری زمین‌های بلااستفاده را برای کشت هیدروپونیک اجاره دهد، در یک گلخانه ۱۰۰ متری هم می‌توان با کشت هیدروپونیک زعفران تولید کرد.
او می‌افزاید: کشت علوفه به روش هیدروپونیک هم بسیار به صرفه است و می‌توان از یک کیلو نشاء ۱۰ کیلو علوفه تولید کرد.
مدرس آموزش کشت هیدروپونیک در البرز می گوید: باید دقت داشت که اگر گاوی سه کیلو غذا مصرف می‌کند باید ۷۰ درصد علوفه مصرفی به صورت هیدروپونیک و ۳۰ درصد به صورت علوفه خشک باشد، اگر به گاو فقط علوفه هیدروپونیک داده شود دچار اسهال می‌شود.
آبی بر آتش خشکسالی
همان طور که می دانیم اساسی‌ترین عامل در پرورش دام، تغذیه مناسب آن است و دستیابی به روش‌های مناسب جهت تولید خوراک دام اهمیت زیادی دارد.
باتوجه به محدودیت موجود درمراتع کشور وکم آبی روزافزون وافزایش قابل توجه واردات خوراک دام، کمبود منابع داخلی بیشتر از گذشته احساس می‌شود.
ازطرفی نیز کشت طبیعی علوفه و افزایش تولید در واحد سطح نیاز به زمان با سرمایه گذاری و هزینه بالا و حل مسائلی نظیر تامین منابع آب و شبکه انتقال و شرایط اقلیمی مناسب دارد.
هیدروپونیک، کشتی به صرفه برای دامداری است، زیرا بدون خاک هم می‌توان علوفه تولید کرد.
تولید علوفه به روش هیدروپونیک، کشت جایگزین برای بقای دامداری است که در شرایط خشکسالی و کمبود علوفه می‌تواند تا ۷۰ درصد خوراک دام را تأمین کند، با کشت علوفه در گلخانه ها، بهره وری محصولات افزایش می‌یابد.
تجربه تلخ خشکسالی‌ها در دهه‌های اخیر سبب شده تا دست اندرکاران بخش کشاورزی استان البرز، طی هشت سال گذشته، بهره برداران را به سمت ایجاد و توسعه کشت گلخانه‌ای هدایت کنند، به طوری که سطح کشت گلخانه‌ای در البرز از ۱۲۰ هکتار در سال ۹۲ به ۳۴۷ هکتار در زمان حاضر رسیده است.
البرز، مهد کشت هیدروپونیک کشور
محمد سراهنگ، کارشناس کشت هیدروپونیک می‌گوید: استان البرز را می‌توان مهد کشت هیدروپونیک کشور دانست، زیرا متخصص‌ترین کارشناسان این نوع کشت در البرز هستند و کشاورزان این استان به صورت تخصصی روی پرورش توت فرنگی کار می‌کنند. در بحث تولید خیار، گوجه و صیفی جات به روش هیدروپونیک کشاورزان خوبی داریم.
کارشناس کشت هیدروپونیک می‌افزاید: از مزیت‌های کشت هیدروپونیک می‌توان به تراکم کشت بالا و مصرف کم آب اشاره کرد، این نوع کشت به کشاورزی سالم معروف است، زیرا در کشت هیدروپونیک از کود‌های شیمیایی در حد مجاز استفاده می‌شود.
سراهنگ می‌گوید: امروزه در دنیا کشت هیدروپونیک در آب انجام می‌شود به طوری که ریشه گیاه در آب قرار می‌گیرد، اما در ایران از شبه خاک استفاده می‌کنیم و به جای استفاده از کود دامی از کود‌های شیمیایی درحد مجاز استفاده می شود.
او می‌افزاید: کشت علوفه هیدروپونیک در البرز به صورت تخصصی انجام نمی‌شود، زیرا تحقیقات کافی در زمینه کشت علوفه هیدروپونیک و تاثیری که در رشد دام دارد، انجام نشده است.
سراهنگ می‌گوید:اما دامدارانی که علاقه‌مند هستند در دامداری‌های خود سالن‌هایی برای کشت علوفه هیدروپونیک ایجاد می‌کنند، مراحل پرورش علوفه هیدروپونیک مانند سبزه های شب عید در منازلمان است و در آب انجام می‌شود.
کارشناس کشت هیدروپونیک می‌گوید: یکی از ایراداتی که به کشت گلخانه‌ای گرفته می‌شود این است که می‌گویند: میوه‌هایی که در گلخانه کشت می‌شود طعم میوه‌های باغ را ندارد، زیرا به دلیل کشت خارج فصل گیاهان درگلخانه، میوه‌های گلخانه‌ای طعم میوه‌هایی که در باغ می‌رویند را ندارند.
محمد تاج الدینی، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی البرز می گوید: سابقه كشت هيدروپونيك مربوط به سال ٧٨ می شود، در حال حاضر ١٧٦ هكتار از گلخانه ها در البرزبه روش كشت هيدروپونيک محصولات خود را تولید می کنند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی البرز می افزاید: در اراضی كشاورزی كه حاصلخيزی كمتری دارند و مناسب كشت خاكی نيستند، می توان با سيستم كشت هيدروپونيک از این زمین ها استفاده کرد.
تاج الدینی می گوید: هيدروپونيك در مقايسه با کشت خاكی گران قیمت تر است و مصرف آب تقريبا با كشت خاكی برابر می شود، همچنین عملكرد در واحد سطح در هيدوپونيک ۲ تا يک و نيم برابر خاكی است.
او می افزاید: دوره های آموزشی کشت هیدروپونیک در سازمان نظام مهندسی و مركز امام خمينی و فنی حرفه ای زيبادشت برگزار می شود.
سبزجات و صيفی جات، توت فرنگی ، نشاء مكانيزه سبزی و صيفی و گل های شاخه بريده در استان البرز به روش هیدروپونیک کشت می شوند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی البرز می گوید: علوفه هيدروپونيک نیز توليد می شود اما تجاری نيست. کشت هیدروپونیک در گلخانه رواج دارد و از ٣٢٤هكتار سطح زير كشت گلخانه ای ١٧٦ هكتار به كشت هيدروپونيک اختصاص دارد.
هیدروپونیک پر و بال می گیرد؟
کشت هیدروپونیک مانند هر علم نوپایی با مزایا و معایبی همراه است و امروزه مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.
کشت هیدروپونیک می‌تواند کمک شایانی برای تولید انبوه محصولات کشاورزی باصرفه اقتصادی بالا باشد و علاوه بر انسان برای تغذیه دام نیز مورد استفاده قرار گیرد.
باید دید که کشت هیدروپونیک به عنوان علمی جدید تا چه اندازه می‌تواند به کمک بشر بیاید و در سال‌هایی که شاهد بحران خشکسالی و کمبود آب هستیم، کمک حالی برای شرایط ایجاد شده و کمبود منابع باشد؟
گزارشی از دانیال خلج
