به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، دکتر بابک ناخدا در وبینار آموزشی «تغییر اقلیم و بحران آب، چالش های امنیت غذایی، کشت گیاهان جایگزین برای تولید علوفه‌های کم آب بر زمستانه و حفظ و احیا مراتع و منابع طبیعی»، به چالش ها و موانع تولید در بخش کشاورزی از قبیل تغییرات اقلیمی، بحران آب، کمبود علوفه، جمعیت مازاد دامی در کشور، هزینه بالای تولید علوفه، تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک، سیل و رواناب اشاره کرد و افزود: انتخاب راهبردهای مناسب برای سازگاری با شرایط تغییر اقلیم و کشت گیاهان جایگزین ضروری است.
وی اظهار داشت: جمعیت جهان تا سال ۲۰۳۰ به ۸.۵ میلیارد نفر و تا ۲۰۵۰ به ۹.۷ میلیارد نفر افزایش می یابد که باید برای تامین غذای مورد نیاز برای این جمعیت به سرعت در حال افزایش تدبیر عاجلی اندیشیده شود.
ناخدا گفت: ایران از جمله کشورهایی است که در پی تغییرات اقلیمی با بیشترین چالش در تامین امنیت غذایی خود مواجه خواهد بود.
وی با اشاره به تحقیقاتی که در زمینه به نژادی گراس های علوفه ای و مرتعی چند ساله سردسیری از سال ها پیش در پژوهشکده اصفهان پژوهشگاه آغاز شده، خاطر نشان کرد: هدف از این فعالیت‌ها، به نژادی و توسعه کشت گراس های چندساله علوفه ای و مرتعی برای تولید علوفه و توسعه پایدار بخش کشاورزی، در سیستم های زراعی و منابع طبیعی به منظور تولید علوفه با کیفیت و کم آب بر با نیاز مراقبتی پایین به منظور بهبود تولید مراتع و حفاظت از منابع آب و خاک است.
این محقق افزود: گراس های سردسیری چندساله، گیاهانی مناسب برای تولید علوفه خوشخوراک و با کیفیت در اراضی زراعی و مرتعی، حفاظت و جلوگیری از فرسایش خاک، متحمل به تنش های محیطی مانند سرما، شوری و خشکی با قابلیت رویش در خاک های فقیر و کم بازده هستند که امکان رویش و تامین علوفه در طول سال با آب سبز به ویژه در اوایل بهار و اواخر پاییز را دارند.
۸۳ میلیون واحد دامی به مراتع وابسته هستند
ناخدا در ادامه گریزی هم به سیر قهقرایی مراتع کشور زد و گفت: حدود ۵۵ درصد اراضی کشور (حدود ۸۴ میلیون هکتار) را مراتع تشکیل می دهند که تا پیش از سال ۹۷، حدود ۱۰ درصد آنها را مراتع خوب، ۴۲ درصد مراتع متوسط و ۴۸ درصد مراتع فقیر بوده اند که متاسفانه طی چند ساله اخیر سهم مراتع خوب به ۸.۵ درصد و مراتع متوسط به ۲۵.۲ درصد کاهش یافته است و بیش از ۶۶ درصد اراضی مرتعی کشور، مراتع فقیر هستند.
وی با بیان این که بیش از ۱۲۴ میلیون واحد دامی در کشور وجود دارد که حدود ۸۳ میلیون واحد دامی مستقیم به مراتع وابسته هستند، تاکید کرد که تولید سالانه چند میلیون تن علوفه تنها ۲۵ درصد ارزش اقتصادی مراتع است و ۷۵ درصد ارزش مراتع مربوط به اثرات مثبت زیست محیطی آنها است.
رییس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولکولی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ادامه داد: در واقع با از بین رفتن مراتع بیش از آن که در تامین علوفه مورد نیاز دام ها با مشکل مواجه شویم، از لحاظ زیست محیطی لطمات بسیار سنگینی را متحمل خواهیم شد که شاید به هیچوجه قابل جبران نباشند.
وی اضافه کرد: از جمله می توان به تخریب اراضی و فرسایش شدید خاک و بروز سیل و رواناب و عدم تغذیه سفره های آب زیر زمینی و از بین رفتن تنوع زیستی و به خطر افتادن زندگی انسان ها اشاره کرد.
ناخدا با اشاره به اهمیت کشت علوفه های کم آب بر سردسیری در تولید علوفه در اراضی زراعی و حفظ و احیای مراتع گفت: اغلب گونه های گراس های علوفه ای سردسیری که در پژوهشگاه روی آنها کار می کنیم از گذشته های دور در مناطق مختلف کشور از جمله دامنه های سهند و سبلان و مناطق مرتعی برای تعلیف دام ها استفاده می شوند.
وی افزود: ولی مساله اصلی در احیای مراتع، در کنار اصلاح و به نژادی گونه های برتر، تامین انبوه بذر اصلاح شده است که بخش عمده آنها باید از گراس ها تامین شود؛ در حالی که در کشور به جز موارد خاص و محدود در مراتع قرق شده آن هم از گونه های بومی کم بازده، عملا بذری تولید نمی شود.
وی خاطرنشان کرد: پروژه جمع آوری، احیا، ارزیابی و به نژادی و تولید انبوه بذر اصلاح شده و توسعه کشت گراس های سردسیری چندساله علوفه‌ای و مرتعی، پربازده، باکیفیت و کم آب بر به منظور توسعه پایدار بخش کشاورزی، حفظ محیط زیست و حفظ و احیا مراتع و منابع خاک و آب از طریق ایجاد چراگاه های دست کاشت در اراضی زراعی در مناطق بحرانی مانند حوزه دریاچه ارومیه و بهبود تولید مراتع متوسط و کم بازده در حال اجرا است.
ناخدا از جمله دستاورهای این پروژه را افزایش تولید علوفه باکیفیت به منظور کاهش تعرض به مراتع و منابع طبیعی، کمک به احیا مراتع و آبخیزداری، تولید پایدار علوفه و کاهش ریسک تغییرات آب و هوایی، افزایش بهره وری نهاده ها خصوصا آب، تولید انبوه بذر اصلاح شده در کشور، حفظ خاک و افزایش نفوذ آب در خاک و تغذیه سفره های آب زیرزمینی، افزایش کیفیت خاک، اشتغال زایی روستایی و ایجاد اشتغال مولد برای فارغ التحصیلان کشاورزی در تولید بذر و شبکه های توزیع و آموزش و توسعه کشت عنوان کرد.
وبینار آموزشی «تغییر اقلیم و بحران آب، چالش های امنیت غذایی، کشت گیاهان جایگزین برای تولید علوفه‌های کم آب بر زمستانه و حفظ و احیا مراتع و منابع طبیعی»، با همکاری مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان طالقان، استودیو کشاورز (شبکه برکت) و کانون بسیج جامعه کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان طالقان برگزار شد.
