به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، تایباد از شهرهای قدیمی خراسان است که در متون تاریخی با نام‌هایی چون باخرز، طیبات، تاب‌آباد، تایاباذ، تایاد، و مغول‌آباد خوانده شده است. این شهر در 223 کیلومتری جنوب شرقی مشهد و در نزدیکی مرز افغانستان قرار دارد. آب و هوای آن بیابانی و نیمه‌خشک است و بیشتر مردمانش از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش می‌کنند.
شواهد باستانی نشان می‌دهد که تایباد از هزاره سوم پیش از میلاد مورد سکونت قرار گرفته و در دوران تاریخی شهری مهم و پرجمعیت به حساب می‌آمده است. تایباد در دوره اسلامی از رونق بسزایی برخوردار بود و ار آنجا که بر سر راه تجاری شرق به غرب خراسان بزرگ قرار داشت، از جمله شهرهای آباد و پرجمعیت این منطقه به شمار می‌رفت.
در هجوم مغولان مانند سایر شهرهای خراسان آسیب فراوانی دید، اما توسط همانان دوباره آباد شد و از این رو تا مدتی «مغول‌آباد» نام گرفت. تایباد را «طیبات» به معنی جای پاکان، نیکان و زاهدان نیز خوانده‌اند و این خود می‌رساند که در گذشته مردان بزرگ و پرآوازه‌ای از این شهر برخاسته‌اند.
بیشتر جاذبه‌های گردشگری تایباد را آثار تاریخی و فرهنگی شکل می‌دهند و ما در ادامه به معرفی برخی از آنها می‌پردازیم.
مزار مولانا شیخ زین‌الدین ابوبکر تایبادی
زین‌الدین ابوبکر تایبادی از صوفیان بزرگ سده هشتم هجری است که به سال 791 هجری قمری در گذشت و در دوران حیات خود با حافظ شیرازی و تیمورلنگ ملاقات کرد.
مجموعه مزار او که در کنار گورستان قدیمی شهر تایباد و در ابتدای جاده تایباد به خواف قرار دارد، متعلق به نیمه نخست سده نهم هجری قمری است و به وسیله «غیاث‌الدین پیر احمد خوافی» وزیر شاهرخ تیموری بنا گردیده است.
آرامگاه مولانا زین‌الدین ابوبکر در محوطه‌ای باز واقع شده است و کنار آن گنبدخانه‌ای شکوهمند با ایوانی بلند و اتاق‌هایی در دو طرف به چشم می‌آید. این گنبدخانه که حکم یک مسجد را دارد از حیث معماری و تزیینات در ردیف آثار نفیس دوره تیموری است.
رباط عباس‌آباد
این رباط در 26 کیلومتری شمال‌غربی شهر تایباد و در حاشیه راه قدیمی تایباد به تربت‌جام قرار گرفته است. رباط عباس‌آباد از آثار دوره صفوی است و بزرگی سازه آن نشان می‌دهد که در روزگار قدیم کاروانسرایی معتبر و پررفت و آمد بوده است. این رباط دو حیاط دارد که یکی از آنها برای سکونت مسافران و دیگری برای نگهداری چهارپایان در نظر گرفته شده است.
قلعه عباس‌آباد
این قلعه در نزدیکی رباط عباس‌آباد قرار دارد و احتمالا از آثار پایانی دوره صفوی است. قلعه عباس‌آباد از جمله دژهای دفاعی کهن به شمار می‌آید که همچون سایر دژهای قدیمی، دیوارهای بلند و برج‌هایی مدور برای نگهبانی دارد؛ داخل آن نیز اتاق‌ها و فضاهای متعددی ملاحظه می‌شود که برای امور نظامی و سکونت سربازان مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.
میل کرات
این میل در روستای کرات واقع در 25 کیلومتری جنوب‌غربی تایباد قرار گرفته و در گذشته‌های دور راهنمای مسافران و کاروانیان بوده است. ارتفاع میل کرات 25 متر و سطح آن دارای تزئینات آجری است. گمان می‌رود این میل از آثار دوره سلجوقی باشد.
قلعه کرات
قلعه کرات، هم از نظر کاربردی و هم از نظر معمری شبیه قلعه عباس‌آباد است، اما از آن جدیدتر و متعلق به دوره قاجار است. این قلعه نزدیکی‌های میل کرات و در محوطه‌ای به نام «باغ تیمور» قرار دارد.
مزار شاهزاده قاسم
مزار شاهزاده قاسم یا «مشهد ریزه» در 29 کیلومتری غرب تایباد واقع شده و بنای خشتی و آجری آن متعلق به دوره صفوی است. معلوم نیست که در مزار موسوم به شاهزاده قاسم چه کسی دفن شده، اما محلی‌ها بر این باورند که مقبره متعلق به «قاسم‌بن محمدبن ابی‌بکربن ابی‌قحافه» و سنگ‌های مزار اطراف، از آن شهدایی است که آغاز اسلام در جنگی به نام «رزه» یا «ریزه» شهید شده‌اند. عده‌ای هم گفته‌اند که شاهزاده قاسم احتمالا مزار «محمدقاسم‌بن شادی شاه» از خوشنویسان سده دهم هجری است، اما صحت این مدعا به تائید نرسیده است.
بقایای شهر تاریخی مالین
در 40 کیلومتری شمال‌غربی تایباد خرابه‌های شهری کهن وجود دارد که تا سده هفتم هجری جایی آباد بوده و از آن پس رو به افول گذاشته است. در گورستان تاریخی مالین بنایی به نام «مسجد و مزار شیخ عبدالله» قرار دارد که منسوب به «شهاب‌الدین عبدالله» از عارفان سده نهم هجری است.
انتهای پیام/
