شهر زیرزمینی نوش‌آباد آران و بیدگل؛ شگفت انگیزترین شهر زیرزمینی جهان+فیلم
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کاشان، کشور پهناور ایران در طول قرن‌های متمادی دستخوش حوادث مهم انسانی و طبیعی زیادی شده که با گذشت زمان، آن وقایع به عنوان اسناد و مدارک و شواهد تاریخی در حافظه خود به یادگار گذاشته است و از جمله اتفاقات و حوادث که در روند زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و تجاری مردم در دوره‌های تاریخی تاثیر گذار بوده است خشکسالی و افزایش دمای هوا را می‌توان نام برد.
شیوه‌های مبارزاتی مردم با این بلایای طبیعی و تغییر در شیوه زندگی آن‌ها از جمله احداث قنات، حفر چاههای عمیق، ساخت سد و در مناطقی به مهاجرت مردم از سکونتگاه خود به نقاطی که شرایط زندگی مناسب‌تری دارد از دیگر عللی است که روند زندگی را در حوزه‌های تحت تاثیر قرار می‌دهد.
محوطه و تپه ها و قلعه های تاریخی در جایجای این کشور باستانی از بقایای این مهاجرت بوده که برگ زرینی و افتخاری از تمدن و تاریخ گذشتگان برای ما بر جای مانده است و از دیگر عوامل تاثیرگذار می‌توان به وجود راه‌های ارتباطی و تجاری اشاره کرد که به جاده ابریشم معروف است که در زمان خود از اهمیت و رونق خاصی برخوردار بوده و نوعی امتیاز مهم برای شهرها و کشورهایی که این جاده از کنار آن عبور می‌کرده محسوب می‌شده است.
شهر باستانی نوش آباد آران و بیدگل از منزلگاه‌های بین راهی یکی از جاده‌های فرعی ابریشم و راه ارتباطی ری به اصفهان بوده است و این شهر در حاشیه کویر مرکزی ایران و در دشت کویر واقع شده است و از این شهر به عنوان یک محدوده امن و مناسب برای توقفگاه کاروانیانی که در مسیر ری، اصفهان، خراسان، عراق و جنوب در حرکت بوده‌اند استفاده می‌کردند.
تذکره‌های زیارات نوش آباد و همچنین تذکره امامزاده محمد هلال از نوش آباد به‌عنوان دارالخلافه انوشیروان، دارالملک انوشیروان، پایتخت خاقان انوشیروان و شهر انوشیروان یاد شده است و قدیمی‌ترین مأخذی که به نوش آباد اشاره دارد کتاب «الاعلاق النفیسه» بوده که از نوش آباد به‌عنوان یکی از منزلگاه‌های راه بین ری و اصفهان نام می‌برد و این در حالی است که در این مأخذ اشاره‌ای به کاشان نشده است و همین موقعیت حیاتی نوش آباد بر سر شاهراه مرکزی ایران رهنمون ما به پیشینه تاریخی آن است.
وضع طبیعی نوش آباد آران و بیدگل به صورت دشت همواری است که عوارض طبیعی در آن به چشم نمی‌خورد و جمعیت آن در حال حاضر بیش از 12 هزار نفر است و در ارتفاع 900 متر از سطح دریا و به مختصات جغرافیایی `26˚51 طول و `05˚34 عرض و در فاصله 7 کیلومتری از شهر تاریخی کاشان و 3 کیلومتری از شهر آران و بیدگل واقع شده‌است.
شهرستان نوش آباد آران و بیدگل در یک نقطه بن بست ارتباطی واقع شده است که از طرف شمال شرق به کاروانسرای مرنجاب و در ادامه به قصر بهرام ختم میشود در حالی که این شهر در دشت وسیعی قرار دارد و در گذشته توسط رودهای پرآبی که از کوه‌های کرکس کاشان سرچشمه گرفته و از طرف شرق و غرب نوش آباد گذشته و در ادامه به دریاچه نمک ختم می شود.
وجود 33 چشمه قنات خشک شده و تعداد زیادی از محوطه‌ها و قلعه‌های مخروبه و بناهای تاریخی و باستانی در داخل و اطراف این شهر می‌توان به اهمیت و موقعیت آن در گذشته پی برد و وجود قلعه خشتی درضلع شرقی شهربا وسعت 11850متر و با 7 برج دیده بانی و دیواره‌هایی به ارتفاع 10متر و ضخامت 6متر به عنوان ارگ حکومتی در مسیر جاده ری به اصفهان نیز از دیگر شواهد اهمیت این شهر است.
این شهر دارای آب و هوای گرم و خشک در تابستان و سرد و خشن در زمستان است و دارای 31 هکتار بافت تاریخی بوده که از صنایع دستی قدیم شهر مانند جولابافی، شعر بافی و پرورش کرم ابریشم اثری برجا نمانده ولی قالی بافی همچنان در چرخه اقتصادی و اجتماعی مردم نقش دارد و علاوه بر آثار ذکر شده دارای ابنیه مذهبی همچون مسجد علی که در دوران سلاجقه بنا شده، زیارت فیض‌آباد و پل تاریخی اسحاق آباد و چندین رشته قناتی اشاره کرد.
آب‌های رودخانه حیدر و سوک چم دشت‌ها و زمین‌های پایین دست نوش آباد آران و بیدگل را حاصل خیز کرده بود به گونه‌ای که خاک مساعدی داشته و اهالی این شهر به کشاورزی مشغول بودند و وجود عبادتگاه و یا به عبارتی آتشکده زرتشتیان و فانوسی که در کنار آن قرار دارد بنا بر نقل قول‌هایی مربوط به قبل از اسلام و پس از ورود مسلمانان این بنا تبدیل به مسجد جامع عتیق و فانوس که ارتفاعی بیش از 14 متر دارد، به مناره تغییر می کند.
وجود محوطه باستانی مورچان که در حاشیه یک رودخانه قدیمی و در 2.5 کیلومتری جنوب غربی نوش آباد واقع شده طی کاووش‌های باستان شناسی مشخص شده است که مربوط به دوران نوسنگی و حتی قبل از تمدن سیلک است که نشانه‌هایی از سکونت و زندگی در این سایت حکایت دارد.
معماری دست کند اویی و به عبارت دیگر شهر زیر زمینی نوش آباد آران و بیدگل محلی برای اختفا در ادوار گذشته بوده و نشان از وجود نا امنی در منطقه و تفکر هوشمندانه ساکنان آن است در حالی که این معماری به صورت دالان‌های تو در تو در کل زیر سطح شهر و حتی فراتر از آن در دوران ساسانی و اوایل دوران اسلام گسترده شده‌است.
قلعه سیزان
این قلعه یکی از مستحکم‌ترین قلعه‌های دفاعی محسوب میشود که از خشت و گل ساخته شده و دیوارهای آن به اندازه‌ای ضخیم است که قطر آن‌ها به 4 الی 5 متر و مساحت آن‌ها به بیش از یک هکتار می‌رسد و دارای 9 برج دیده بانی است که از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد این قلعه است.
این قلعه دارای دو ورودی ازشمال شرقی و شمال غربی بوده اما ورودی اصلی درب شمال غربی است و با هدف دفاع نظامی ساخته شده و مسکوکات دوران صفوی در این قلعه پیدا شده ولی آن را از آثار دوران سلجوقی و ایلخانی می‌دانند در حالی که این قلعه در دوران قاجار اقامتگاه خاندان فرزین بوده است.
این قلعه به مرور زمان کاربری مسکونی پیدا کرده است و این موضوع بدین معنی است که در هنگام حمله دشمن خانواده و مال و منال خویش را برداشته و به درون قلعه پناه می‌بردند و در دوران گذشته نفوذ سیلاب قسمت‌هایی از قلعه را تخریب کرده است.
شهر زیر زمینی
شهر زیرزمینی نوش آباد که آن را شهر زیرزمینی “اویی” نیز می‌نامند در سه طبقه در زیر زمین با عمق بین چهار تا هجده متر به صورت دست کن ایجاد شده و فضاهای متعددی از جمله اطاق و راهرو و چاه ها و کانال های زیادی است هر کدام از این طبقه ها به وسیله چاه های عمودی به هم ارتباط دارند.
ارتفاع تمام قسمت‌های اویی به غیر ورودی اصلی به قد طبیعی یک انسان و بین 170 تا 180 سانتی متر است و بر سطح دیوارها و در فواصل اندک، جای پیه سوز به چشم می‌‌خورد و در بعضی قسمت‌ها نیز درون دیوار، سکوهای کوتاهی جهت نشستن ایجاد شده است که در بعضی از اتاق‌ها تبدیل به طاقچه جهت قرار دادن اشیاء میشود.
مجموعه اویی در زیر بافت قدیم شهر شکل گرفته و تا سطح کنونی شهر نیز گسترده شده است به گونه‌ای که چندین هزار متر وسعت دارد و وسعت این شهر به دلیل ارتباط میان محلات و حفاظت از جان و مال مردم در مواقع ناامنی زیاد بوده و در دو سطح افقی و عمودی گسترش یافته است.
این معماری با این شکل ساختاری در جهان منحصر به فرد بوده و تاکنون با توجه به آثار به دست آمده در کاوش‌های باستان‌شناسی قدمت آن به قبل از اسلام بر می‌گردد که در دوره‌های مختلف تاریخی کاربرد نظامی و دفاعی داشته است و تا عمق 20 متری زیر زمین حفر شده و چیزی فراتر از مراکزی است که به عنوان شهر زیرزمینی در مناطقی همچون “کوبرپدی” استرالیا، “کاپادوکیه” ترکیه و “ونکوور” کانادا معرفی شده‌اند.
راه‌های ورود به داخل این مجموعه از طرق مختلف و به شکل مخفی در منازل یا داخل قلعه خشتی در مجاور شهر و یا محله‌های پر جمعیت و داخل کانال‌های پایاب‌هایی که از زیر خانه‌ها و برای گذر آب قنوات ایجاد شده، چاههای داخل مساجد و باغ‌ها و بازارها و هر جایی که در زمان حمله دشمن امکان دسترسی سریع و فرار ساکنین را فراهم می‌کرده ایجاد شده است.
سیستم تهویه شهر زیر زمینی نوش آباد از طریق کانال‌هایی بوده که در طبقه اول و به سطح زمین ایجاد شده است و چاههای مرتبط طبقات علاوه بر عملکرد عبور و مرور باعث جریان یافتن هوا در طبقات پایین می‌شده و این عمل در مورد چاههای قنات نیز مصداق دارد و دسترسی به این فضاها به دلیل قرار گرفتن در زیر زمین از طریق یک چاه و کانال باریک و کوتاه میسر است.
انتهای پیام/